အေျခခံဂီတသီအုိရီ - ၂

The Scales ( circle of fifth / sharp scales )

A Scale or Tone-Ladder is a series or succession of tones arranged in regular order, ascending or descending.

 အလြယ္ေျပာရရင္ Scale ဆိုတာ  အသံေလွကားထစ္ေလးပါပဲ ။ Half step , Whole step မ်ားႏွင့္ ပါဝင္ဖြဲ႔စည္းထားျပီး စနစ္တက်စီစဥ္ထားတဲ့ အသံအစုအေဝးတစ္ခု လို႔လည္း ေျပာႏိုင္ပါတယ္ ။ Scale ပုံစံေပါင္းမ်ားစြာ ရွိပါတယ္ ။ အခုေလာေလာဆယ္ အဓိက အေျခခံအက်ဆံုးျဖစ္တဲ့ Major scale ကို စတင္ ေလ့လာ ပါမယ္ ။ Major Scale ဆိုတာ Degree ရွစ္ခုပါဝင္တဲ့ scale တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္ ။ Major scale ရဲ႕အစီအစဥ္ကို ေအာက္ကပုံမွာ ရွင္းျပထားပါတယ္ ။

C ျဖင့္စျပီး C ျဖင့္အဆံုးသတ္ထားေသာ C major scale တစ္ခုရဲ႕ဥပမာျဖစ္ပါတယ္ ။ C မွ D သို႔ whole step, D မွ E သို႔ whole step, E မွ F  သို႔ half step, F မွ G သို႔ whole step, G မွ A သို႔ whole step, A မွ B သို႔ whole step  ႏွင့္  B မွ C  သို႔ half step တို႔ျဖစ္ပါတယ္ ။ Major scale pattern ကုိ ေအာက္ပါအတိုင္း က်တ္မွတ္ထားရပါမယ္ ။

whole-whole-half-whole-whole-whole-half ဟု formula ကို က်က္ထားရပါမယ္ ။ Major scale formula ႏွင့္ C major scale ကို သိတဲ့အခါ တျခား keyမ်ားရဲ႕ major scale မ်ားကို formula အသံုးျပဳျပီး ဆင့္ပြားပါမယ္ ။ ဆင့္ပြားတဲ့အခါ သတိထားရမယ့္ စည္းကမ္း၂ခုရွိပါတယ္ ။

1. Do not write two note (or) letters in a same degree,
2. Do not skip a letter ; in succession.

၁ ။ scale အစီအစဥ္ထဲမွာ letter ၂လံုးကို ထပ္ေရးလို႔ မရပါဘူး ။ ဥပမာ - A and A♯ , F and F♯ စသည္ျဖင့္ပါ ။ 

၂ ။ letter အလုံးေက်ာ္ ေရးလို႔ မရပါဘူး ။ ဥပမာ - A to C , B to D ဟုေက်ာ္ေရးလို႔ မရပါဘူး ။ A-B-C-B… ဟူ၍ letter အစဥ္လိုက္သာ ေရးသြားရပါမယ္ ။ လက္ေတြ႔စပါမယ္ ။ Major scale formula ႏွင့္ circle of fifths ဆိုတဲ့ formula ကိုအသံုးျပဳပါမယ္ ။ (Circle of Fifth ကို ေနာက္သင္ခန္းစာမွာ ရွင္းေပးထားပါတယ္) ။ ပထမဆံုး Natural scale ျဖစ္တဲ့ C major scale ကို ေရးခ်လိုက္ပါ ။ ေအာက္ပါအတိုင္း ျဖစ္ပါတယ္ ။ (degree မ်ားကို Roman Number ေရာမဂဏန္းမ်ားျဖင့္ ေရးေလ့ရွိပါတယ္ ။

 ေရာမဂဏန္းေသး (1=i,2=ii,3=iii,4=iv, 5=v, 6=vi,7=vii,8=viii) 

 ေရာမဂဏန္းၾကီး (1=I,2=II,3=III,4=IV,5=V,6=VI,7=VII,8=VIII)
(Major ေတြကို အၾကီးနဲ႔ေရးျပီး ၊ minor, diminished ေတြကို အေသးနဲ႔ ေရးပါတယ္ ။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ ခင္ဗာ်းတို႔ ရႈပ္သြားမွာစိုးလုိ႔ ေရးပါမယ္ ။)

အထက္ပါ C major scale မွ ၄င္း၏ 5th degree ျဖစ္ေသာ Gကိုယူျပီး scaleသစ္တစ္ခု ထပ္ေရးပါမယ္ ။ ေရးသားပုံမွာ G ကိုအစထား၍ G ျဖင့္ အဆံုးသတ္သည္အထိ letterမ်ားကို အစဥ္လိုက္ degree ၈လံုး (one octave) ျပည့္ေအာင္ ေရးခ်လိုက္ပါ ။ အဲလို ေရးခ်လိုက္တဲ့အခါ ေအာက္က ပုံအတိုင္း ရလာပါမယ္ ။

အတိုေကာက္အျဖစ္ (whole step=W) (half step=H) ဟုသံုးပါမည္ ။ C major scale ရဲ႕ 5th degree ျဖစ္တဲ့ G ကိုအစျပဳျပီး ေရးခ်လိုက္တဲ့အခါ G-A-B-C-D-E-F-G ဆိုတဲ့ scale အစီအစဥ္တစ္ခုကို ရပါတယ္ ။ အဲဒီ scaleကို Major scale formula ျဖစ္တဲ့ W-W-H-W-W-W-H ျဖင့္ တိုက္ဆိုင္ စစ္ေဆးၾကည့္ပါမယ္ ။ အဲလိုတုိက္ဆိုင္ စစ္ေဆးလိုက္တဲ့အခါ ... ထိပ္စီးလြဲ (အဲ.ေယာင္လို႔) 6th , 7th ႏွင့္ 8th degrees တို႔မွာ formula ျဖင့္ မကိုက္ညီတာကိုေတြ႔ရပါတယ္ ။ letterမ်ားကို မေျပာင္းလဲဘဲ ထိုdegree၃လံုးကို formula ဝင္ေအာင္ စဥ္းစားၾကည့္ပါမယ္ ။ letterမ်ားကို ေျပာင္းလဲမရေသာေၾကာင့္ F ကို sharp ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ သာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ျပီး formula ကိုက္ညီသြားတာကို ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္ ။ ေအာက္တြင္ ရွင္းျပထားေသာ ပုံကိုၾကည့္ပါ ။

one sharp scale

F sharp တစ္ခုပါဝင္တဲ့ G major scale ကို ရရွိပါတယ္ ။ F sharp ဆိုတဲ့ Sharp တစ္ခု ပါဝင္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ G major scale ကို one sharp scale လို႔လည္း သိႏိုင္ပါတယ္ ။ G major scale ဟုေခၚဆိုျခင္းမွာ scale၏ အစ (Root note)ဟာ G ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္ ။  ( Root note ဆိုတာ scale၏ မူလ/ပင္မသံကို ေခၚဆိုျခင္းပါ ။ C major scale မွာ C ဟာ Root note ျဖစ္ျပီး G major scale မွာ G က Root note ျဖစ္ပါတယ္။) Ok . G major scale ကေနျပီး ေနာက္ထပ္ scale တစ္ခု ဆင့္ပြားၾကည့္ရေအာင္ ။ G major scale ရဲ႕ 5th degree ျဖစ္တဲ့ D က အစျပဳျပီး D-E-F-G-A-B-C-D ဆိုတဲ့ scale အစီအစဥ္တစ္ခုကို အစဥ္အတိုင္း ေရးခ်လိုက္ပါ ။

အဲလိုေရးသားျပီး formulaျဖင့္ မတိုက္ဆိုင္မီ ၊ G major scale မွာ ပါဝင္ခဲ့တဲ့ F# note ကိုအရင္ဆုံး ျပန္ေရး ထည့္ထားလိုက္ပါ ။

အဲဒီေနာက္ 6th , 7th ႏွင့္  8th degrees တို႔မွာ formula မကိုက္ညီတာကို ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္ ။ တစ္ခုတည္းေသာ အေျဖျဖစ္သည့္ C ကို sharp လုပ္ေပးျခင္းျဖင့္ formula ကိုက္ညီသြားတာ ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္ ။

two sharp scale 

Formula ႏွင့္ တိုက္ဆိုင္ စစ္ေဆးျပီး ေနာက္ဆုံးမွာေတာ့ ... အေပၚက ပုံမွာ ေတြ႔ရတဲ့အတိုင္း F sharp ႏွင့္ C sharp ပါဝင္တဲ့ D major scale ကိုရရွိပါတယ္ ။ sharp ၂ခု ပါဝင္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ D major scale ကို 2 sharps scale လို႔လည္း သိႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒီေလာက္ဆိုရင္ ေနာက္ထပ္ sharp scale ေတြကို ဘယ္လို ဆင့္ပြားမလဲ .. နည္းသိသြားေလာက္ပါျပီ ။ 5th degree မ်ားကိုယူျပီး ေနာက္ထပ္ scaleမ်ားကို ထပ္မံေလ့က်င့္ရန္ ေအာက္တြင္ေပးထားေသာ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားကို ကိုယ္တိုင္ေျဖၾကည့္ပါ ။ လြယ္ကူျမန္ဆန္ဖို႔ tip၂ခုကို မွတ္ထားပါ ။ 

၁ - ေရွ့scaleမ်ားတြင္ ထည့္ခဲ့ျပီးေသာ (♯) မ်ားကို အရင္ျပန္ထည့္ပါ ။ 

၂ - 7th degree ကို sharpလုပ္လိုက္ပါ ။ 

Ques;2 

Ques;3

Ques;4

Ques;5 

*** Ques;4 F# ႏွင့္ Ques;5 C# တို႔မွာ Root note မ်ားျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အေရွ့ႏွင့္အေနာက္ # ၁ခုတည္းသာ သတ္မွတ္ပါမယ္ ။ Ques;4 မွာ F# ဟာ ေရွ႔ဆုံးနဲ႔ ေနာက္ဆုံးမွာ ၂ၾကိမ္ပါဝင္ေပမယ့္ Root note ျဖစ္တဲ့အတြက္ F# တစ္ခု အျဖစ္သာ သတ္မွတ္ပါမယ္ ။ Ques;5 က C# လည္း ထိုနည္းလည္းေကာင္း ပါပဲ ။ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားကို ကိုယ္တိုင္ၾကိဳးစားျပီး ေျဖဆိုၾကည့္ပါ ။ မနက္ျဖန္က်ရင္ မွန္ မမွန္စစ္ေဆးဖို႔ အေျဖေတြကို တင္ေပးပါမယ္ ။ ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ႔ၾကပါေစ ။

(လူတစ္ေယာက္)